امروزه با حجم وسیع و غیر واقعی از تبلیغات «لیزر موهای زائد» مواجه هستیم که بسیاری از آنها هیجان انگیز و امیدوار کننده و البته غیر واقعی، غیر علمی و گمراه کننده هستند. پیام های تبلیغاتی همچون «حذف دائمی موهای زائد» گرفته تا «تخفیف های ویژه» و در نهایت «لیزر رایگان موهای زائد» و...، از جمله شیوه های تبلیغی است.
متاسفانه نظارت جدی و اثرگذاری بر محتوای تولیدی این تبلیغات وجود ندارد و ضمن درگیر کردن ذهن خوانندگان با سئوالات و چالش های مختلف، باعث کشاندن مردم به مراکز غیر مجاز و مراکزی که متخصص پوست حضور ندارد می گردد و نهایتا مانند سایر روش های درمانی اگر به درستی و زیر نظر متخصص پوست انجام نشود، می تواند باعث لطمات جبران ناپذیر جسمی و مالی گردد. در این مقاله سعی شده به برخی از سئوالات به صورت علمی و واقعی پاسخ داده شود.
ممنوعیت لیزر درمانی توسط پزشکان عمومی
شاید انجام لیزر درمانی توسط پزشکان عمومی، که رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری ممنوع شد، یکی از نکات بحث برانگیز در ارائه این قبیل خدمات باشد. زیرا، دبیر هیأت ممتحنه رشته بیماری های پوست معتقدند پزشکان عمومی نمی توانند لیزر درمانی انجام دهند، زیرا اطلاعی از بیماری هایی که لیزر درمانی در آنها انجام می شود، ندارند و دوره لازم برای لیزر درمانی همان دوره تخصصی رشته پوست است. از همین رو بود، که با تصمیم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، ممنوعیت انجام عمل لیزر درمانی به وسیله پزشکان عمومی به قوت خود باقی ماند.
آیا لیزر موهای زائد می تواند باعث نازایی و یا سرطان شود
عمق نفوذ لیزرهای مو محدود و نهایتا تاحد فولیکول های مو است و با تنظیم مناسب پارامترهای دستگاه و با تکیه بر دانش کافی و تجربه پزشک، آسیبی متوجه بافت های اطراف نخواهد شد. گزارشی از سرطان پستان در لیزر ناحیه زیر بغل نداریم و همچنین ناباروری در لیزر شکم و بدن گزارش نشده است. هیچ گزارشی مبنی بر آسیب به غده تیروئد در لیزر موهای زائد گردن نیز وجود ندارد. همه موهایی که لیزر می شوند، موهای زائد نیستند و بیشتر بیماران به خصوص مردان، با اهداف زیبایی برای برداشت مو مراجعه می نمایند.
دو تعریف جداگانه از موهای زائد
١- هیپرتریکوز: به افزایش رشد مو در هر ناحیه از بدن گفته می شود که می تواند «موضعی» و یا «منتشر در تمام بدن» و با علل مختلف باشد و معمولا غیر وابسته به «آندروژن ها»(هورمون های مردانه ساز) واغلب علت ژنتیکی یا نژادی دارد و گاهی می تواند در اثر اختلالات غددی، سوء تغذیه و داروها ایجاد شود.
٢- هیرسوتیسم: به افزایش رشد موهای زائد درخانم ها با الگوی مردانه و در مناطق وابسته به «آندروژن ها» (اغلب در ناحیه صورت) گفته می شود که می تواند علل هورمونی و سرشتی یا خانوادگی داشته باشد
لیزر چگونه موها را از بین می برد
امواج لیزر با چند مکانیسم باعث از بین رفتن موهای زائد می شود. به طور ساده نور لیزر به حرارت تبدیل می شود و جذب حرارت توسط بافت مشخص که در اینجا رنگدانه موجود در ساقه مو است و انتقال حرارت به پیاز مو منجر به آسیب و از بین رفتن آن می شود.
آیا عملکرد لیزر در از بین بردن موهای زائد دائمی است
طبق تعریف سازمان غذا و داروی آمریکا از بین رفتن «دائمی» موها به کاهش پایدار و طولانی مدت تعداد موهای قابل رشد بعد از انجام درمان اطلاق می شود و الزاما به معنی از بین رفتن کامل موهای منطقه تحت درمان نیست و پزشک باید به طور واضح نتیجه درمان را به بیماران گوشزد نماید و از ایجاد انتظارات غیر واقعی پیشگیری کند. ممکن است دوره بی مو بودن، سال ها طول بکشد ولی دائمی نیست و هر گونه تبلیغات با محتوای «لیزر دائمی موهای زائد»، غیر علمی و سودجویانه است.
روش های درمانی مختلفی برای حذف موهای زائد وجود دارد که هریک مضرات و فوائد خود را دارند: داروها، سفید کردن موها، تراشیدن یا کندن مو با موم، موکن و یا مواد شیمیایی، الکترولیز و لیزر… .
از بین این روش های درمانی، نتیجه الکترولیز و لیزر ماندگارتر است ولی با روش الکترولیز خطر ایجاد عوارضی مانند لک و درد و اسکار وجود دارد که با انجام لیزر زیر نظر متخصص پوست و مو احتمال ایجاد این عوارض به حداقل ممکن می رسد، از طرفی لیزر در حذف موهای زائد از روش های دیگر بسیار موثرتر است و مدت زمان طولانی تری میتوان از شر موهای زائد در امان بود.
اما، این سئوال مطرح می شود که آیا استفاده از لیزر برای از بین بردن موهای زائد بیشتر برای چه کسانی مناسب است. آنچه مسلم است، افراد با پوست روشن و موی تیره، ایده آل ترین انتخاب برای انجام لیزر موهای زائد هستند و در افراد با موهای بور یا خاکستری اثر لیزر کمتر می شود و تقریبا حذف دائمی موها در این افراد نامحتمل است.
متخصص پوست و مو با تکیه بر دانش و تجربه خود و با شناخت کامل از فیزیک لیزر و مراحل رشد مو و نوع پوست بیمار و پاسخ های بافتی، لیزر مناسب را انتخاب می نماید. به طور کلی پوست های روشن به لیزر الکساندرایت ٧٥٥نانومتر و دایود ٨٠٠ نانومتر پاسخ بهتری می دهند در حالی که لیزر مناسب برای پوست های تیره ان دی یاگ ١٠٦٤ نانومتر است.
در خصوص نوع دستگاه باید به این نکته اشاره کرد که اثر بخشی لیزرهای با کیفیت و استاندارد تا حدی شبیه به هم است و از نظر سیستم های خنک کننده و سرعت انجام کار و…، تفاوت هایی وجود دارد. در کشور ما لیزر الکساندرایت به عنوان لیزر بهتر و گران قیمت تر معرفی گردیده است در حالی که در افراد با پوست تیره لیزر دایود و ان دی یاگ با عوارض کمتری همراه است و بیماران باید انتخاب نوع لیزر را به پزشک معالج خود بسپارند.
بر خلاف تبلیغات دروغین و گمراه کننده که با نام بردن از نوع لیزر و نام دستگاه، موفقیت درمان را تضمین می نمایند، فقط نوع دستگاه تضمین کننده نتایج درمان نیست بلکه تجربه و دانش پزشک است که با انتخاب لیزر مناسب برای بیمار به نتایج درمانی مورد نظر می رسد. چه بسا بیماران زیادی که با همین تبلیغات به سمت مراکز و افراد فاقد صلاحیت کشیده می شوند و دچار عوارضی مانند سوختگی و لک و تاول و جوشگاه دائمی و…، می شوند.
درمان موهای زاید با لیزر در چند جلسه و چه فواصلی انجام می شود
مهم ترین مکانیسم عمل لیزر در از بین بردن موی زائد،اثر بر روی قسمت رنگدانه فولیکول مو است، بنابراین زمانی که رشد مجدد مو انجام گرفت و فولیکول مو وجود داشت ،نوبت بعدی لیزر انجام می شود که زمان رشد مجدد مو با توجه به چرخه طبیعی مو و محل و رنگ و ضخامت مو و رنگ پوست و نژاد و اختلالات هورمونی، به طور متوسط بین ٦ تا ٨ هفته است، بنابر این هر ٦ تا ٨ هفته یک بار درمان انجام می شود. برای رسیدن به پاسخ درمانی بین ٧٠ تا ٩٠ درصدی ،نیاز هست که به طور متوسط ٣ تا ٨ جلسه درمان با فواصل ٦ تا ٨ هفته ای انجام شود.
درجاتی از درد در حین و مدت کوتاهی بعد از انجام لیزر وجود دارد، بنابر این قبل از انجام لیزر برای افزایش راحتی بیماران از کرم های بی حس کننده موضعی استفاده می شود. انجام لیزر در ناحیه لب ها و کشاله ران دردناک تر است.
قبل از هر جلسه درمان لیزر چه نکاتی باید رعایت شود
توصیه می شود که بیماران از چند هفته قبل از انجام لیزر درمانی از ضد آفتاب های وسیع الطیف استفاده نمایند و از برنزه کردن قبل و بعد از لیزر درمانی خودداری نمایند.از اقداماتی مانند موم یا بند انداختن ویا الکترولیز قبل از لیزر اجتناب شود ولی استفاده از شیو کردن یا کرم های موبر منعی ندارد.
متخصص پوست و مو بسته به ضخامت، رنگ مو و رنگ پوست و محل لیزر ، پارامترهای مناسب هر دستگاه را انتخاب می نماید تا لیزر منجر به سوختگی و تاول و اسکار و…نگردد و از طرفی واکنش پوست بیمار به انرژی لیزر را ارزیابی می کند تا از انتخاب مناسب پارامترهای دستگاه و کفایت درمان مطمئن شود . عوارضی مانند قرمزی و یا اختلال رنگدانه ای ،خفیف و گذرا هستند و بعد از چند ساعت تا چند روز برطرف می شوند.گاهی بعد از لیزر فولیکولیت و عوارضی شبیه آکنه(جوش)ایجاد که می شود که به علت انسداد مجاری پوست بوده که این مورد هم گذرا بوده و توسط پزشک اصلاح می شود.
در پوست های تیره و با بعضی از سیستم های لیزری، القاء رشد مو در حاشیه محل درمان دیده می شود که بیشتر در ناحیه صورت و گردن اتفاق می افتد.پاسخ التهابی ایجاد شده به علت انتخاب نامناسب نفوذ لیزر زیر حد درمانی می تواند علت این رشد متناقض مو باشد.
علت تخفیفات و انجام رایگان لیزر موهای زائد چیست
تعرفه انجام لیزر موی زائد در مراکز و مطب های مجاز زیر نظر متخصصین پوست و مو و با دستگاه های با کیفیت و معتبر با توجه به قیمت های چند صد میلیونی دستگاه ها وهزینه های مصرفی، بالاتر از آن چیزی است که به طور کاذب تبلیغ می شود.
متاسفانه شرکت هایی با وارد کردن دستگاه های بی کیفیت و فروش آن به افراد فاقد صلاحیت کسب سرمایه کرده اند و از طرفی اخیرا با آگهی های تخفیفی مواجه هستیم که با جعل و نام بردن از اسامی دستگاههای لیزر معتبر، مدعی هستند که هزینه های بسیار پائین دریافت می نمایند،اولا مداخله در امور پزشکی توسط افراد فاقد صلاحیت ،جرم بوده و پیگرد قضایی دارد ،ثانیادر تماس با این مراکز مشخص می شود که فواصل درمان را کاهش داده اند و تعداد جلسات را هم گاها دو برابر اعلام می نمایند و می توان حدس زد که تعداد شاتها نیز زیر سوال باشد و عملا با ترفند تخفیف ولی با تحمیل تعداد جلسات زیاد و کاهش شات ها، همان مبلغ واقعی را از بیماران دریافت می نمایند و فقط هدفشان جذب بیمار از طریق تبلیغات کاذب و گمراه کننده است.
لیزرهای تخصصی برای حذف موهای زائد ارجح هستند و بیشترین نگرانی پزشکان متخصص در استفاده از لیزرهای خانگی عدم اطمینان از ایمنی این سیستم ها وعدم توانایی مردم در استفاده صحیح از آنها است. استفاده از لیزرهای خانگی در تیپ پوستی تیره و برنزه ممنوع است و در صورت استفاده نامناسب می تواند باعث تاول و لک و…..گردد.
اگر لیزر در مراکز غیر مجاز انجام شود یا زیر نظر متخصص پوست نباشد، چه عوارضی می تواند داشته باشد
سوختگی های شدید، تاول، لکه های ماندگار پوستی، فولیکولیت و اسکارهای پوستی از عوارض شایع انجام لیزر توسط افراد فاقد صلاحیت و در مراکز غیر مجاز است.